Chăn nuôi bò hiện nay đang được đẩy mạnh để tạo việc làm, cải thiện đời sống người dân cũng như cung cấp cho thị trường những sản phẩm chất lượng nhất. Hôm nay, chúng tôi sẽ giới thiệu với bà con những giống bò thịt phổ biến nhất hiện nay.
1. Bò nhập nội
Bò Zêbu hay bò u là tên gọi chung của một nhóm các giống bỏ u nhiệt đới. Đây là giống bò có nguồn gốc ở khu vực Nam Á vùng tiểu lục địa Ấn Độ, như các nước Pakistan, Ấn Độ và một số nước Châu Phi. Hiện nay có trên 30 giống bò Zêbu, tập trung chủ yếu tại các nước nhiệt đới. Bò Zebu được nuôi chủ yếu để cày kéo, hoặc lấy thịt, sữa và các phụ phẩm khác.
Đặc điểm chung của các giống bò Zêbu là chúng có tầm vóc khá lớn, kết cấu ngoại hình chắc chắn, u vai (bướu), yếm và rốn phát triển; tai to và cúp, màu sắc đa dạng, năng suất sữa, thịt trung bình. Tuy nhiên, chúng có khả năng thích nghi tốt với điều kiện sống nhiệt đới nóng ẩm cũng như hệ thống chăn nuôi kinh phí đầu tư thấp, ít bệnh tật, ký sinh trùng.
Các giống bò Zêbu chia ra thành những giống cho thịt như giống Brahman, Africander và những giống kiêm dụng thịt, sữa như giống Ongola, Red Sindhi, Thaparka, Sahiwal, , Guzerat…
Trước đây, nước ta thường chủ yếu dùng giống Red Sindhi để lai tạo với bò vàng Việt Nam, vì vậy, chúng ta quen gọi chương trình đó là Sind hóa đàn bỏ Việt Nam. Hiện nay, khái niệm Sind hóa đàn bò đã được mở rộng thành Zêbu hóa đàn bò để biểu thị một cách đầy đủ hơn việc sử dụng một số giống bò Zêbu để cải tiến đàn bò vàng Việt Nam.
Bò Red Sindhi
Nguồn gốc của giống bò này từ tỉnh Sind (Pakistan). Đây là giống bò kiêm dụng thịt sữa, màu đặc trưng của giống này là màu cánh gián tuy nhiên cũng có một số cá thể có những mảng đen ở dọc lưng, hoặc hai bên cổ. Trọng lượng khi trưởng thành của bò cái ~320 – 350kg, bò đực sẽ là ~370 – 420kg. Năng suất sữa ở bò cái bình quân ~1.500 – 1.600kg trong một chu kỳ vắt sữa ~240 – 270 ngày. Tỷ lệ mỡ sữa ~52%, trọng lượng bê sơ sinh ~20 – 21kg, tỷ lệ thịt xẻ ~50%.
Bò Sahiwal
Đây là giống bò có nguồn gốc từ huyện Sahiwal bang Phunjab của Pakistan. Chúng được nuôi rộng rãi ở các nước Pakistan, Ấn Độ, Châu Á, Châu Phi, Mỹ La Tinh và là giống bò kiêm dụng thịt sữa. Sahiwal là giống bò cho sữa tốt nhất trong các giống bò Zêbu.
Loài bò này có màu vàng sẫm hoặc màu vàng hơi đỏ tối, một số con có màu vàng giống như bò Việt Nam. Thể chất của chúng chắc chắn, ngoại hình đẹp. Trọng lượng khi trưởng thành của bò cái ~350kg, bò đực ~450 – 500kg. Năng suất sữa bình quân ở bò cái ~2.100 – 2.200kg trong một chu kỳ vắt sữa ~270 – 280 ngày, tỷ lệ mỡ sữa >52%. Trọng lượng bê sơ sinh ~21 – 22kg. Tỷ lệ thịt xẻ ~50%. Bò Sahiwal còn được nhiều nước sử dụng để lai tạo với bò Hà Lan tạo thành đàn bò sữa.
Bò Brahman
Brahman là giống bò thịt nhiệt đới, được nuôi rộng rãi tại các nước nhiệt đới và cận nhiệt đới. Giống bò này có màu lông trắng xám hoặc trắng ghi. Chúng có ngoại hình khỏe mạnh, hệ cơ, u vai phát triển, tai to và cụp. Trọng lượng khi trưởng thành của bò cái ~380kg, bò đực ~600 – 650kg, năng suất sữa thấp ~600 – 700kg/chu kỳ. Trọng lượng bê sơ sinh ~23 – 24kg. Tỷ lệ thịt xẻ ~52,5%.
Ngoài bò Brahman màu trắng, người ta cũng đã chọn lọc ra được các dòng bò Bradman màu đỏ.
Hiện nay, ở Việt Nam chúng ta đang cho sản xuất tinh dịch của 3 giống bò trên. Mục đích là để để tiến hành chương trình Zêbu hóa. Ngoài ra, ở một số tỉnh miền Trung, miền Nam trước đây còn dùng giống bò Ongole để lai tạo. Đây là một giống bò kiêm dụng thịt sữa có nguồn gốc từ Ấn Độ. Chúng có màu trắng xám, xám tro. Năng suất sữa ~1.500kg/chu kỳ. Tầm vóc tương tự như bò Sind, Sahiwal. Ở cho Việt Nam hiện tại chưa có giống bò Ongole thuần chủng
2. Giống lai
Việc lai tạo bò cái lai Zêbu với một số giống bò thịt cao sản của nước ngoài đến nay chỉ thực hiện được chủ yếu là trong phạm vi nghiên cứu chứ chưa được thực hiện rộng rãi trong sản xuất vì thực tế phương thức chăn nuôi theo kiểu tận dụng các sản phẩm từ tự nhiên như hiện nay không thể đáp ứng đầy đủ dinh dưỡng cho các giống bò thịt lai cao sản. Việc lai kinh tế bò thịt cao sản cần phải đi đôi với việc đổi mới công nghệ chăn nuôi.
Nhóm gốc bò thịt cao sản ôn đới:
Đây là những giống bò có nguồn gốc từ Anh hoặc Pháp như các giống bò Limousin (Pháp), Aberdin Angus (Anh, Mỹ), Charolais (Pháp), Sumental (Thụy Sĩ), Hereford (Anh), …
Nhóm giống bò thịt cao sản nhiệt đới:
Đây là những giống bò thịt được lai tạo giữa một số giống bò Zêbu với các giống bò thịt ôn đới Châu Âu, trong đó có một tỷ lệ nhất định máu bò Zêbu như các giống: Red Beltmon, Drought, Master (Australia), Santagertrudis (Mỹ). Ví dụ: Giống bò Drought Master có 50% máu bò Shorthorn (Châu Âu) và 50% máu bò Indian (Zêbu). Hoặc bò Santa Gertrudis có 5/8 bò Shorthorn (Châu Âu) và 3/8 máu bò Brahman (Zêbu).
Các giống bò thịt chuyên dụng này có tốc độ tăng trọng rất nhanh ~1 – 1,2kg/ngày. Tuổi giết thịt ~15 – 18 tháng tuổi với khối lượng hơi ~420 – 450kg. Tỷ lệ thịt xẻ ~60 – 65%.
Một số giống bò thịt lai giữa bò cái Zêbu và các giống bò đực chuyên thịt, nếu được nuôi dưỡng đầy đủ chúng có thể có tốc độ tăng trọng và khối lượng cao hơn hẳn giống bò lai Zêbu.
Ví dụ bò thịt lai giữa giống bò Sind và giống bò Charolaise có thể tăng trọng ~500g/ngày. Khối lượng hơi lúc 24 tháng tuổi có thể đạt ~300kg, tỷ lệ thịt xẻ ~52 – 54%. Tuy nhiên cần phải lưu ý, bò thịt lai phải được nuôi dưỡng theo một quy trình nhất định, ngoài thức ăn thô xanh thì cần bổ sung thêm thức ăn tinh và phải trải qua một thời kỳ vỗ béo ~90 – 120 ngày trước khi đưa vào giết thịt.
3. Giống nội địa
Bò vàng Việt Nam là tên gọi chung của một số nhóm bò nội ở các địa phương ở nước ta như bò vàng Nghệ An, bò vàng Lạng Sơn, bò vàng Thanh Hóa, bò Phú Yên… Bò vàng Việt Nam có một số ưu điểm sau đây:
- Có khả năng chịu đựng được điều kiện nóng ẩm nhiệt đới.
- Dễ dàng thích nghi với mọi điều kiện chăn nuôi tận dụng thiên nhiên, chi phí đầu tư thấp
- Bò sớm thành thục, mắn đẻ.
Tuy nhiên, bò vàng Việt Nam có những nhược điểm cơ bản. Đó là tầm vóc, khối lượng còn hạn chế, tốc độ sinh trưởng và phát triển chậm, năng suất sữa và thịt rất thấp, tỷ lệ thịt xẻ thấp. Do đó, chúng khó đáp ứng được những yêu cầu chăn nuôi thâm canh có năng suất cao.
Để có thể đảm bảo được nguồn thức ăn đầy đủ chất dinh dưỡng cho quy trình nuôi thâm canh năng suất cao về thịt và sữa, bà con hãy tham khảo qua các dòng máy băm cỏ và máy ép cám viên của công ty Bình An. Chúc bà con chăn nuôi thành công!
