Cây na là loại cây ăn quả ngon của vùng nhiệt đới. Có vị ngọt, có thể chế biến thành các loại nước giải khát hoặc mứt, kẹo. Được trồng phổ biến trong các vườn trong cả nước. Quả na là một loại quả ngon và có giá trị dinh dưỡng cao. Trong 100g phần ăn được của na (cùi na) cho ta 66kCal, 1,6g protein, 14,5 gluxit, 30mg vitamin C. Quả na chủ yếu dùng để ăn tươi, làm nước giải khát, làm rượu, còn rễ, lá, hạt và quả na xanh có thể dùng làm thuốc cho người, hạt na dùng làm thuốc trừ sâu.
Đặc điểm của cây na
– Cành quả của na thường mọc trên cành mẹ. Trên tán cây phần từ giữa trở xuống cành cho quả tốt hơn. Nhị đực và nhị cái của hoa na mọc trên cùng một chùm hoa. Nhị cái thường chín sớm so với nhị đực nên thời gian để tiếp nhận phấn ngắn, nếu không có côn trùng hoặc thụ phấn bổ sung thì đậu quả kém. Mùa na nở hoa nếu gặp hạn, nhiều thì đều đậu quả không tốt
– Từ khi hoa nở đến quả chín trong khoảng từ 90-100 ngày. Cây na thích khí hậu ấm áp và kém chịu rét, nhưng lại không kén đất. Đất cát sỏ, đất vỏ sò hến, đất chua kiềm hay trung tính đều trồng được na.
Nói chung, các loại na chịu khô hạn tốt, nhưng rất kém chịu úng, trừ cây bình bát nổi tiếng chịu ngập nước. Vì vậy người ta thường dùng làm gốc ghép cho các giống trong họ na để tăng cường khả năng chịu úng cho cây, phù hợp với
điều kiện sinh thái. Trồng na muốn có sản lượng cao nên trồng trên đất phù sa, đất rừng mới khai phá, đất chân núi đá vôi, thoát nước, nhiều mùn, giàu dinh dưỡng. Đất có độ pH từ 5,5-6,5.
Kĩ thuật trồng na
Chuẩn bị cây giống
Có hai cách nhân giống.
– Gieo hạt:
Chọn những quả ở những cây có nhiều quả. Chọn quả ở ngoài tán, chín chính vụ. Trước khi gieo có thể đập nhẹ cho nứt vỏ hoặc lấy cát khô vào túi chà xát cho thủng vỏ để hạt nhanh nảy mầm vì vỏ hạt na rắn, có chất sáp ngăn cản không cho nước thấm qua nên khó nảy mầm. Nhân giống bằng hạt sẽ có nhiều biến dị như tỷ lệ đậu quả, tỷ lệ hạt vỏ và phần ăn được, phẩm chất quả.
– Phương pháp ghép tinh
Ghép mắt hoặc ghép cành đều được. Gốc ghép dùng cây gieo bằng hạt của nó. Khi đường kính cây con đạt 8-10mm là có thể ghép được. Mắt ghép lấy trên các thân cành đã rụng lá. Nếu lá chưa rụng thì cắt phiến lá để lại cuống, 2 tuần lễ sau cuống sẽ rụng và có thể lấy mắt để ghép.
Trồng và chăm sóc
– Đào hố rộng và sâu 50cm x 50cm x 50cm, rồi bón lót 15-20kg phân chuồng + 0,5kg lân + 0,2kg kali. Trộn đều phân bón và cho vào hố trước khi trồng.
– Khoảng cách các hố trồng na là 3m x 3m hoặc 3m x 4m. Có thể trồng xen với những cây ăn quả lâu năm.
– Thời vụ trồng:
Mùa Xuân từ tháng 2-3 dương lịch. Mùa Thu từ tháng 8- 9 dương lịch. Ở miền Nam vào đầu mùa mưa, vào khoảng tháng 4-5 dương lịch.
– Bón phân: Tùy theo tuổi cây mà bón, lượng bón cho 1 cây trong 1 năm có thể tính như sau:
- Cây trồng từ 1-4 năm, bón từ 15-20kg phân chuồng + 0,7kg phân đạm + 0,4kg phân lân + 0,3kg phân kali.
- Cây trồng từ 5-8 năm, bón từ 20-25kg phân chuồng + 1,7kg phân đạm + 0,6kg phân kali + 0,7kg phân lân.
- Cây trên 8 năm, bón 30-40kg phân chuồng + 1,7kg phân đạm + 0,8kg phân lân + 0,8kg phân kali.
– Thời kỳ bón phân: có thể bón làm nhiều đợt, dựa theo chu trình sinh trưởng của cây:
- Bón đón hoa: vào tháng 2-3 dương lịch.
- Bón để nuôi cành nuôi quả: vào tháng 6-7 dương lịch.
- Bón thúc kết hợp vun gốc vào tháng 10-11 dương lịch.
Hoạt động của máy băm gỗ
Bà con cũng có thể sử dụng các nguyên liệu như mùn cưa, trấu, xơ dừa, cành lá cây… có sẵn để làm phân bón hữu cơ. Tuy nhiên cần chọn nguyên liệu chất lượng cao, sạch để tránh gây bệnh cho cây trồng.
Nhiều bà con đã mạnh dạn đầu tư máy băm gỗ để băm xơ dừa, cành lá cây, bã mía, thân cây, rơm,… làm phân hữu cơ phục vụ cho nông nghiệp. Nâng cao hiệu quả cây trồng, cây na được bón phân hữu cơ cho sai quả, ngọt, to hơn na không sử dụng phân hữu cơ.
Thu hoạch
Mùa na chín từ tháng 6 đến tháng 9 dương lịch. Ở miền Nam thu hoạch na sớm hơn miền Bắc. Thu hoạch quả làm nhiều đợt, khi quả chín đã mở mắt, vỏ quả chuyển sang màu vàng xanh, kẽ mắt na có màu trắng. Hái quả nhớ kèm theo một đoạn cuống, đem về giấm trong vài ba ngày.
Xem thêm: Nhân rộng mô hình tái chế xơ dừa, tăng gia sản xuất
Chúc bà con thành công với mô hình trồng na ăn quả, đem lại hiệu quả cao!
